Türkiye – Edebiyat
Karagöz:
Karagöz;deve veya manda derisinden yapılan ve tasvir adı verilen insan, hayvan veya eşya şekillerinin çubuklara takılıp arkadan yansıtılan ışıkla beyaz perde üzerinde hareket ettirildiği bir gölge oyunu türüdür.Oyun, bir ıslığın tiz sesiyle kaybolmadan önce sahneyi kurmak ve dramanın temalarını önermek için bir giriş figürünün izdüşümüyle başlar ve yerini şarkı söyleme, tef müziği, şiir, efsane,tekerlemeler ve bilmeceler içerebilen bir ana performansa bırakır.Genellikle komik hikayeler, ana karakterler Karagöz ve Hacivat’ı ve Kantocu adında bir kabare ve Hokkabaz adında bir illüzyonist-akrobat dahil olmak üzere bir dizi başka kişiyi içerir ve bol kelime oyunu ve bölgesel aksan taklitleri içerir.
2. Aşıklık Geleneği:
Anadolu’nun kültürel belleğinin yanı sıra kültürel çeşitlilik ve zenginliğinin de önemli bir ifadesi olan Âşıklık geleneği; yüzyılların deneyimlerinden süzülerek biçimlenmiş, şiiri, müziği ve hikâye anlatımını içeren çok yönlü bir sanattır.Geleneksel kıyafetler giyen ve telli saz çalan âşık, düğünlerde, kahvehanelerde ve her türlü halk şenliklerinde yaygın olarak icra edilir.Geleneğe uygun bir biçimde şiir söyleyebilen, karşılıklı atışma yapabilen, hikâye anlatabilen ve icralarını çoğunlukla saz eşliğinde gerçekleştiren sanatçılara âşık; bu söyleme biçimine “âşıklık-âşıklama” denilmektedir.Genellikle aşk konulu okudukları şiirler, kafiyeli hece ölçüsü ile yazılır ve âşığın mahlas olan Mâhlas’ı söylediği bir dörtlükle biter.
3. Meddahlık:
Meddahlık, meddah adı verilen tek bir hikaye anlatıcısı tarafından icra edilen ve Türkiye’de ve Türkçe konuşulan ülkelerde uygulanan bir Türk tiyatrosu formuydu. Tarihsel olarak meddahların aydınlatması, eğitmesi ve eğlendirmesi bekleniyordu. Kervansaraylarda, çarşılarda, kahvehanelerde, camilerde ve kiliselerde sahne alan bu hikâyeciler, okuma yazma bilmeyenlerin çoğunluğuna değer ve fikirler aktardılar. Meddah, popüler aşklar, efsaneler ve destanlardan oluşan bir repertuardan şarkılar ve komik hikayeler seçer ve malzemesini belirli bir mekana ve izleyiciye göre uyarlar. Bununla birlikte, performansın kalitesi büyük ölçüde hikaye anlatıcısı ve seyirciler arasında yaratılan atmosfere ve ayrıca meddah’ın sıklıkla güncel olaylarla ilgili taklitleri, şakaları ve doğaçlamayı bütünleştirme yeteneğine bağlıdır. Retorik ustalığına büyük değer veren bu sanat, Türkiye’de de çok beğenilmektedir.
https://ich.unesco.org/en/RL/arts-of-the-meddah-public-storytellers-00037
4. Dede Korkut Mirası:
Dede Korkut/Korkyt Ata/Dede Korkut’un destan kültürü, masalları ve müziği on iki kahramanlık efsanesi, hikaye ve masallara ve sözlü anlatımlar, gösteri sanatları, kültürel kodlar ve müzik besteleri yoluyla nesiller boyu paylaşılan ve aktarılan on üç geleneksel müzik bestesine dayanmaktadır. . Dede Korkut her hikayede efsanevi bir şahsiyet ve bilge bir birey, sözleri, müziği ve bilgelik ifadeleri doğum, evlilik ve ölüm gelenekleriyle bağlantılı bir âşığın bilgesi olarak karşımıza çıkar. Unsur, kahramanlık, diyalog gibi sosyal, kültürel ve ahlaki değerleri kapsar. , bedensel ve ruhsal esenlik ve birliğin yanı sıra doğaya saygı ve Türkçe konuşan toplulukların tarihi ve kültürü hakkında derin bilgiler içerir. Aile etkinliklerinden ulusal ve uluslararası festivallere kadar çok çeşitli vesilelerle ilgili topluluk tarafından uygulanır ve sürdürülür ve bu nedenle toplumda köklü bir yere sahiptir ve nesiller arasında bir bağlantı görevi görür.
5. Nasreddin Hoca Stories:
Nasreddin Hoca mükemmel bir halk filozofudur. Ahlaki davranış dersleri ve pratik şakalar olarak hikayelerinin çoğu, yaratıcı alternatiflere işaret etmenin yanı sıra, basmakalıp sosyal düşünce ve davranış hakkında eleştirel yorumlar sunar.
Popüler bir bilim adamı olarak, duygusal bir içerik veya başka bir mesaj içeren komik masalların en önde gelen kahramanı olarak kabul edildi.
Nasreddin Hoca’nın önemi, bizzat anlattığı olaylarda değil, kendisinin veya halk tarafından alıntılanan gülünç sözlerinin ardındaki manada ve bunların hicivli veya gülünç unsurlarında yatmaktadır. Kendisine ait olduğuna inanılan kelimelerin incelenmesi, Anadolu insanının yaşam tarzını, mizah anlayışını ve biraz hiciv tarzını ifade ettiğini ve sözlerinin belirli bir döneme veya zamana bağlı olarak görülmemesi gerektiğini göstermektedir. Onunla ilgili anekdotlar özellikle aşk, hiciv, övgü ve kibar alay konusuna odaklanmaktadır.
http://www.turkishculture.org/literature/literature/a-turkish-wit-132.htm
https://www.ktb.gov.tr/EN-117878/life-of-nasreddin-hoca.html
Nasreddin Hoca’nın Ünlü Bir Hikayesi:
Elin Ağzı Torba Değil ki Büzesin
Nasreddin Hoca oğlunu okulundan alırken eşekle gelmiş. Oğluyla eşeğin üzerinde evin yolunu tutmuşlar. Aradan zaman geçmiş. Bir grup insan önlerine çıkmış. İçlerinden biri;
- “Hoca ayıp değil mi, eşek o kadar yükü nasıl taşısın?”
Hoca da oğlunu eşekten indirip yoluna devam etmiş. Aradan zaman geçmiş bir insan;
- “Ayıp hoca ayıp. Küçücük çocuk yürütülür mü?”
Hoca çocuğu eşeğe oturtmuş. Kendi yoluna devam etmiş. Aradan yine zaman geçmiş birisi;
- “Bu zamane çocukları böyle işte, ihtiyar babaları yürür kendileri eşeğe biner.”
Bu söz çocuğun ağrına gider ve eşekten iner, ikisi de yayan giderler. Oradan gevezenin birisi:
- “Enayilere bakın eşek önde gidiyor bunlar yayan.”
Bunun üzerine Nasreddin Hoca:
- “Görüyorsun ya oğlum, elin ağzı torba değil ki büzesin.”
