Κύπρος – Ιστορία

1. Προϊστορική Κύπρος

Το νησί της Κύπρου αναδύθηκε από τη θάλασσα πριν από περίπου 1,85 εκατομμύρια χρόνια, όταν η αφρικανική τεκτονική πλάκα μετακινήθηκε κάτω από την ευρασιατική. Οι πρώτοι άποικοι κατοίκησαν το νησί γύρω στην 9η ή 10η χιλιετία π.Χ. από την περιοχή του Λεβάντε (περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου της Δυτικής Ασίας). Υπάρχουν ενδείξεις ότι κατά την παλαιολιθική περίοδο οι άνθρωποι συνυπήρχαν με νάνους ελέφαντες και πυγμαίους ιπποπόταμους. Ο νεολιθικός οικισμός της Χοιροκοιτίας (7η χιλιετία π.Χ.) αποτελεί ένα από τα καλύτερα παραδείγματα οργανωμένης λειτουργικής κοινωνίας και είναι ένας από τους σημαντικότερους και καλύτερα διατηρημένους προϊστορικούς χώρους της ανατολικής Μεσογείου. Η ανακάλυψη των λειψάνων μιας γάτας 8 μηνών που θάφτηκε προσεκτικά δίπλα στον άνθρωπο-ιδιοκτήτη της υποδηλώνει την πρώτη γνωστή σχέση αιλουροειδών-ανθρώπων που προηγείται του αιγυπτιακού πολιτισμού.

2. Εποχή του Χαλκού (περίπου 2600 – 1100 π.Χ.)

Κατά την Εποχή του Χαλκού αναπτύσσονται οι πρώτες πόλεις. Εκείνη την εποχή, υπήρχε εκτεταμένη εξόρυξη χαλκού, ο οποίος ήταν άφθονος στο νησί και ο οποίος πιθανότατα έδωσε στην Κύπρο το όνομά της. Προς το τελευταίο στάδιο της Εποχής του Χαλκού, το νησί κατοικήθηκε από Μυκηναίους Έλληνες και χρησιμοποιήθηκε η κυπριακή συλλαβική γραφή.

3. Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου (περίπου 1050 – 750 π.Χ.)

Κατά την περίοδο αυτή στην Κύπρο υπήρχαν 10 ελληνικές πόλεις-βασίλεια, η ίδρυση των οποίων, σύμφωνα με τους κλασικούς συγγραφείς της εποχής, συνδέεται με ήρωες του Τρωικού πολέμου. Παράλληλα, υπάρχουν και στοιχεία για τη χρήση της ελληνικής γλώσσας στο νησί. Επιπλέον, οι Φοίνικες έχτισαν επίσης σημαντικές αποικίες στο νησί, μεταξύ των οποίων και το αρχαίο Κίτιο, και έφεραν το αλφάβητό τους στο οποίο βασίστηκε το ελληνικό αλφάβητο (αρχές του 9ου αιώνα π.Χ.).

4. Αρχαία Κύπρος

Στην αρχή της αρχαϊκής περιόδου, η Κύπρος υπάγεται στην κυριαρχία των Ασσυρίων (7ος αιώνας – 570 π.Χ.), στη συνέχεια κατακτήθηκε για λίγο από τους Αιγύπτιους (570-525 π.Χ.) και αργότερα αποτέλεσε μέρος της περσικής αυτοκρατορίας (525 – 332 π.Χ.). Κατά τη διάρκεια της περσικής κυριαρχίας, τα κυπριακά βασίλεια διατηρούσαν την ανεξαρτησία τους, αλλά έπρεπε να πληρώνουν φόρους στον Πέρση βασιλιά. Όλες οι προσπάθειες των Κυπρίων να απαλλαγούν από την περσική κυριαρχία απέτυχαν μέχρι την ελληνιστική περίοδο (332 π.Χ. – 58 π.Χ.), όταν ο Μέγας Αλέξανδρος ανέβηκε στην εξουσία. Τα κυπριακά βασίλεια συμμάχησαν και τον βοήθησαν στην εκστρατεία του κατά των Περσών, ωστόσο το νησί δεν έγινε εντελώς ανεξάρτητο, καθώς ο Μέγας Αλέξανδρος ενώ έδωσε κάποια αυτονομία στα βασίλεια πήρε τον έλεγχο των ορυχείων και το νόμισμα είχε τη σφραγίδα του. Μετά το θάνατό του, το νησί ήταν υπό την κυριαρχία των Πτολεμαίων μέχρι το 58 π.Χ., όταν έγινε μέρος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Κατά τη ρωμαϊκή εποχή, υπήρξε ανάπτυξη των τεχνών με πολλά θέατρα και εντυπωσιακά ψηφιδωτά που σώζονται μέχρι σήμερα, καθώς και οικονομική ευημερία. Ο χριστιανισμός εισήχθη στο νησί και από τον 4ο αιώνα μ.Χ. έγινε η εξέχουσα θρησκεία.

5. Βυζαντινή περίοδος (325 – 1192 μ.Χ.)

Μετά τη διαίρεση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε ανατολή και δύση, η Κύπρος περιήλθε στην κυριαρχία των Βυζαντινών. Στα μέσα του 7ου αιώνα μ.Χ., οι Άραβες εισέβαλαν στο νησί και κατέλαβαν την πρωτεύουσα και μετά από συμφωνία με τον βυζαντινό αυτοκράτορα, μοιράστηκαν την κυριαρχία στο νησί.

6. Γαλλική και βενετική κυριαρχία

Κατά τη διάρκεια της 3ης σταυροφορίας (12ος αιώνας μ.Χ.), ο Ριχάρδος Λεοντόκαρδος κατέκτησε την Κύπρο, αλλά λίγο αργότερα την πούλησε στους Ναΐτες ιππότες και αργότερα στους Γάλλους (Λουζινιάν). Κατά τη διάρκεια της γαλλικής κυριαρχίας, ο τοπικός πληθυσμός υπέφερε από φτώχεια και πολλοί αντιμετωπίζονταν ως σκλάβοι που εργάζονταν για τη βασιλική οικογένεια. Το 1489 μ.Χ. το νησί πέρασε στην κυριαρχία των Βενετών. Βλέποντας την απειλή των Οθωμανών, οι Βενετοί οχύρωσαν το νησί, το οποίο τελικά κατακτήθηκε το 1571 μ.Χ.

7. Οθωμανική περίοδος (1571 – 1878 μ.Χ.)

Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου, χτίστηκαν πολλά τζαμιά, λουτρά, βιβλιοθήκες και δημόσια κτίρια ακολουθώντας την οθωμανική αρχιτεκτονική, καθώς και αρδευτικά συστήματα και γέφυρες. Παρά το γεγονός ότι το νησί βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Οθωμανών, η κυπριακή ορθόδοξη εκκλησία, η οποία ήταν υπεύθυνη για την είσπραξη των φόρων, άκμασε και λειτούργησε ως ενδιάμεσος φορέας μεταξύ των Κυπρίων και των αρχών. Πολλοί Ελληνοκύπριοι υποστήριξαν την ελληνική επανάσταση κατά των Οθωμανών (1821), ενώ υπήρξαν και κάποιες αποτυχημένες απόπειρες επανάστασης. Η οθωμανική κυριαρχία έληξε μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο και η Κύπρος έγινε μέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

8. Βρετανική κυριαρχία (1878 – 1960 μ.Χ.)

Το 1878 το νησί τέθηκε υπό τον έλεγχο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και το 1914 προσαρτήθηκε επίσημα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι Ελληνοκύπριοι ήθελαν να επιτύχουν την “Ένωσή” τους με την Ελλάδα, ισχυριζόμενοι ότι ιστορικά το νησί ήταν ελληνικό. Αυτό θορύβησε τους Τουρκοκύπριους που φοβήθηκαν μήπως αναγκαστούν να φύγουν όπως η τουρκική κοινότητα στο νησί της Κρήτης σε παρόμοια κατάσταση. Καθώς η προπαγάνδα της ενοποίησης με την Ελλάδα γινόταν όλο και πιο έντονη, οι εντάσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων αυξάνονταν. Ιδρύθηκαν εθνικιστικές παραστρατιωτικές οργανώσεις και στις δύο κοινότητες. Η ΕΟΚΑ, η ελληνοκυπριακή ομάδα, είχε ως στόχο την απόκτηση ανεξαρτησίας και ελευθερίας από τους Βρετανούς και την ένωση με την Ελλάδα και η ΤΜΤ, η τουρκοκυπριακή, είχε ως στόχο να σταματήσει την “ένωση”. Η επανάσταση της ανεξαρτησίας (1955-1959) έληξε με τη συμφωνία για την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960 και με την οποία αναγνωρίστηκε συνταγματικά η τουρκοκυπριακή κοινότητα και η Βρετανία διατήρησε δύο στρατιωτικές βάσεις στο νησί.

9. Η Κυπριακή Δημοκρατία (1960-)

Μετά την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας, πολλοί Ελληνοκύπριοι εξακολουθούσαν να είναι προσηλωμένοι στην ένωση με την Ελλάδα και ήταν πολύ απογοητευμένοι που δεν επιτεύχθηκε. Δημιουργήθηκε η ελληνοκυπριακή εθνικιστική οργάνωση ΕΟΚΑ-Β με στόχο να αγωνιστεί για την ενοποίηση και η τουρκοκυπριακή ΤΜΤ συνέχισε τη δράση της. Οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων κλιμακώθηκαν και έγιναν πολλές δολοφονίες το 1963-1964 και ο ΟΗΕ έστειλε ειρηνευτική δύναμη. Ως ένας τρόπος για να σταματήσει η σύγκρουση το 1963, σχεδιάστηκε μια πράσινη γραμμή στο χάρτη της Λευκωσίας που τη χώριζε στη βόρεια περιοχή για τους Τουρκοκύπριους και στη νότια για τους Ελληνοκύπριους, μια διαίρεση που ισχύει μέχρι σήμερα. Τον Ιούλιο του 1974, η ΕΟΚΑ-Β σε συνεργασία με τη στρατιωτική χούντα στην Ελλάδα έκανε πραξικόπημα για να ανατρέψει την κυπριακή κυβέρνηση. Λίγες μέρες αργότερα, η Τουρκία εισέβαλε στο νησί επικαλούμενη την προστασία των Τουρκοκυπρίων και πήρε τον έλεγχο του 1/3 της χώρας. Ως αποτέλεσμα του πολέμου, πολλοί Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους και να καταφύγουν στα νότια και βόρεια της χώρας, αντίστοιχα. Το 1983 αυτοανακηρύχθηκε η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου στο βορρά. Έκτοτε γίνονται προσπάθειες και διαπραγματεύσεις με την υποστήριξη του ΟΗΕ για την επίλυση της παγωμένης σύγκρουσης με σημαντικότερη το 2004, όταν απορρίφθηκε η προτεινόμενη λύση. Παρά τη δύσκολη πολιτική κατάσταση και τις διαδοχικές αποτυχημένες διαπραγματεύσεις και την εθνικιστική προπαγάνδα και από τις δύο πλευρές, υπάρχουν επίσης πολλές πρωτοβουλίες που προσπαθούν να φέρουν κοντά τις δύο κοινότητες προωθώντας την κοινή κληρονομιά και υποστηρίζοντας την ειρήνη και τη συμφιλίωση.

Περισσότερες πληροφορίες: https://bit.ly/3gyy9Vz