Ισπανία – Πολιτική
Η Ισπανία ιδρύθηκε ως ένα κοινωνικό και δημοκρατικό κράτος, που σέβεται το κράτος δικαίου και υποστηρίζει υψηλότερους στόχους: την εγκαθίδρυση της έννομης τάξης, την προστασία της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ισότητας σε κάθε βάση και του πλουραλισμού στην πολιτική. Ο λαός της Ισπανίας έχει την εθνική του κυριαρχία – από αυτήν απορρέουν οι εξουσίες του κράτους. Η κοινοβουλευτική μοναρχία είναι πολίτευμα του ισπανικού κράτους. Ο βασιλιάς είναι το σύμβολο της ενότητας και της σταθερότητας της χώρας και ρόλος του είναι να εποπτεύει την καθημερινή λειτουργία των θεσμών. Εδώ παρουσιάζεται και διερευνάται το πολιτικό σύστημα της Ισπανίας, τα πλεονεκτήματα και τα ελαττώματά του, καθώς και οι μελλοντικές προκλήσεις που τίθενται για τη χώρα.
Τρεις κύριες Αρχές
Οι τρεις κύριες Αρχές που ασκούν τις εξουσίες τους στο ισπανικό κράτος είναι: η νομοθετική, η εκτελεστική και η δικαστική. Το ισπανικό κοινοβούλιο, που ονομάζεται General Cortes, μιλώντας εκ μέρους του ισπανικού λαού, ασκεί την κρατική νομοθετική εξουσία, εγκρίνει τους προϋπολογισμούς, παρακολουθεί τις ενέργειες μιας κυβέρνησης και έχει άλλες γενικές εξουσίες και δικαιοδοσίες (Rogerdarlington.me.uk, 2017).
Η κυβέρνηση είναι υπεύθυνη για την εσωτερική και εξωτερική πολιτική, την πολιτική και στρατιωτική διοίκηση και την άμυνα του κράτους. Ασκεί την εκτελεστική και υποχρεωτική εξουσία βάσει του Συντάγματος και του νόμου. Επικεφαλής της κυβέρνησης είναι ο πρωθυπουργός, ο οποίος διορίζεται από τον βασιλιά, αφού προταθεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Διευθύνει τις ενέργειες της κυβέρνησης και συντονίζει τις λειτουργίες των άλλων μελών του υπουργικού συμβουλίου, χωρίς να επηρεάζει τις εξουσίες και την άμεση ευθύνη των τελευταίων κατά την άσκηση των καθηκόντων τους (Rogerdarlington.me.uk, 2017).
Η δικαιοσύνη προέρχεται από τον λαό και αποφαίνεται για λογαριασμό του βασιλιά από τους δικαστές και τους λειτουργούς του δικαστικού σώματος. Είναι ανεξάρτητοι, αμετάκλητοι και υπεύθυνοι ενώπιον του νόμου. Η εφαρμογή της δικαστικής εξουσίας εναπόκειται στην αποκλειστική διακριτική ευχέρεια και αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο των δικαστηρίων που ορίζει ο νόμος, σύμφωνα με τους κανόνες δικαιοδοσίας και τη διαδικασία που ορίζονται σε αυτούς.
Το πολιτικό σύστημα της Ισπανίας
Το πολιτικό σύστημα της Ισπανίας είναι πολυκομματικό, αλλά από το 1990 δύο κόμματα κυριαρχούν στην πολιτική: το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (PSOE) και το Λαϊκό Κόμμα (PP). Οι περιφερειακοί παράγοντες, κυρίως οι Βάσκοι (EAJ-Παλαιστινιακός Πληθυσμός) της Χώρας των Βάσκων, το Κόμμα Σύγκλισης και Συμμαχίας (CIP) και το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Καταλονίας (CPS), διαδραματίζουν επίσης βασικό ρόλο στην ισπανική πολιτική (Rogerdarlington.me.uk, 2017).
Τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων εκλέγονται με αναλογική εκπροσώπηση και η κυβέρνηση σχηματίζεται από το κόμμα ή τον συνασπισμό που έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής, συνήθως το κόμμα με τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών. Μετά τη μετάβαση της Ισπανίας στη δημοκρατία, δεν υπήρξε τακτική κυβέρνηση συνασπισμού στη χώρα. Ωστόσο, σε περίπτωση που ένα από τα κόμματα δεν λάβει την απόλυτη πλειοψηφία, σχηματίζονται κυβερνήσεις μειοψηφίας.
Οι περιφερειακές κυβερνήσεις λειτουργούν σύμφωνα με ένα σύστημα γνωστό ως κράτος αυτονομίας, ένα εξαιρετικά αποκεντρωμένο σύστημα διακυβέρνησης που βασίζεται στην ασύμμετρη αποκέντρωση των “εθνικοτήτων και των περιφερειών” που αντιπροσωπεύουν το έθνος και στο οποίο το έθνος διατηρεί πλήρη κυριαρχία μέσω της κεντρικής κυβέρνησης.
Με την άσκηση του δικαιώματος αυτοδιοίκησης που παρέχει το Σύνταγμα, οι “εθνότητες και οι περιφέρειες” συγκροτούνται σε 17 αυτόνομες κοινότητες και δύο αυτόνομες πόλεις. Η μορφή διακυβέρνησης κάθε αυτόνομης περιφέρειας και αυτόνομης πόλης βασίζεται επίσης στο κοινοβουλευτικό σύστημα, στο οποίο η εκτελεστική εξουσία ανατίθεται στον “πρόεδρο” και στο Συμβούλιο Υπουργών, που εκλέγονται από ένα μονό νομοθετικό σώμα και είναι υπεύθυνοι σε αυτό.
Οι εξουσίες του Βασιλιά
Σύμφωνα με το ισπανικό Σύνταγμα του 1978, ο βασιλιάς έχει περισσότερες εξουσίες σε σχέση με άλλους ευρωπαίους συνταγματικούς μονάρχες. Είναι αρχιστράτηγος των ενόπλων δυνάμεων της Ισπανίας και έχει ορισμένα δικαιώματα να επηρεάζει την πολιτική ζωή της χώρας. Όταν ανέβηκε στον θρόνο, ανακοίνωσε μια πορεία για την οικοδόμηση μιας δημοκρατικής κοινωνίας στην Ισπανία και υποσχέθηκε να γίνει “ο βασιλιάς όλων των Ισπανών”. Στις 23 Φεβρουαρίου 1981, ο βασιλιάς της Ισπανίας απέτρεψε προσωπικά μια απόπειρα πραξικοπήματος από τους Φράγκους (Rogerdarlington.me.uk, 2017).
Σύμφωνα με το άρθρο 56 παράγραφος 1 του Συντάγματος της Ισπανίας, ο βασιλιάς είναι ο αρχηγός του κράτους, σύμβολο της ενότητας και της σταθερότητάς του, διαιτητής και ρυθμιστής της λειτουργίας των θεσμών, αναλαμβάνει την ανώτατη εκπροσώπηση του ισπανικού κράτους στις διεθνείς σχέσεις και με τα έθνη της ιστορικής κοινότητάς του και ασκεί τα καθήκοντα που προβλέπονται ρητά από το Σύνταγμα και τους νόμους.
Το άρθρο 2 αναφέρει ότι ο τίτλος του είναι ο βασιλιάς της Ισπανίας και μπορεί να χρησιμοποιεί τους τίτλους που ταιριάζουν με το στέμμα. Η προσωπικότητα του βασιλιά είναι απαραβίαστη και δεν λογοδοτεί. Οι πράξεις του θα πιστοποιούνται πάντοτε με τον τύπο που ορίζεται στο άρθρο 64 και θα είναι άκυρες ελλείψει τέτοιας πιστοποίησης, με εξαίρεση το άρθρο 65 παράγραφος 2.
Εάν ο βασιλιάς δεν μπορεί να εκπληρώσει τα καθήκοντά του και η αδυναμία αυτή αναγνωριστεί από τα General Cortes (Βουλή των Αντιπροσώπων & Γερουσία), ο διάδοχος του πρίγκιπα, εφόσον είναι ενήλικος, θα αποδεχθεί αμέσως τη βασιλεία. Σε αντίθετη περίπτωση, θα ακολουθηθούν οι διατάξεις του προηγούμενου άρθρου έως ότου ο πρίγκιπας ενηλικιωθεί (Rogerdarlington.me.uk, 2017).
Το δικαστικό σύστημα
Το Γενικό Συμβούλιο της Δικαιοσύνης είναι ένα συνταγματικό όργανο, αποτελούμενο από 20 μέλη και έναν πρόεδρο, ο οποίος είναι ταυτόχρονα πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Τα μέλη του Συμβουλίου διορίζονται κατόπιν πρότασης της Βουλή των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας.
Δώδεκα μέλη είναι δικαστές και ειρηνοδίκες από διάφορα επίπεδα της ιεραρχίας, ενώ τα υπόλοιπα οκτώ μέλη είναι δικηγόροι που έχουν πάνω από 15 χρόνια επαγγελματικής πρακτικής. Τα μέλη του συμβουλίου διορίζονται για θητεία 5 ετών και δεν μπορούν να επανεκλεγούν, εκτός από τον πρόεδρο.
Αν και πρόκειται για το διοικητικό όργανο του δικαστικού σώματος, το Γενικό Συμβούλιο της Δικαιοσύνης δεν αποτελεί μέρος του συστήματος των δικαστηρίων και οι λειτουργίες του είναι κυρίως διοικητικές ή διαχειριστικές. Εκλέγει τους δικαστές και τους ειρηνοδίκες, παρέχει την εκπαίδευσή τους, επιβάλλει πειθαρχικές κυρώσεις, λαμβάνει αποφάσεις για την αύξηση, τη μείωση και την παύση από τα καθήκοντά τους. Επιπλέον, το Συμβούλιο εκτελεί καθήκοντα που σχετίζονται με την εσωτερική οργάνωση των δικαστηρίων, τις επιθεωρήσεις και τις στατιστικές πληροφορίες, ενώ υποχρεούται να ενημερώνει την κυβέρνηση για κάθε νόμο που αφορά την οργάνωση της δικαιοσύνης, διαδικαστικούς κανόνες που αφορούν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα ή διατάξεις στον τομέα του ποινικού δικαίου και των χώρων φυλάκισης (Rogerdarlington.me.uk, 2017).
Σε ορισμένες περιπτώσεις, το Γενικό Δικαστικό Συμβούλιο μπορεί να μεταβιβάζει τις αρμοδιότητές του στα εμπορικά επιμελητήρια. Τέτοια διοικητικά επιμελητήρια υπάρχουν στο Ανώτατο Δικαστήριο, στο Εθνικό Δικαστήριο και σε όλα τα ανώτερα δικαστήρια. Τέλος, υπάρχουν συμβούλια δικαστών και ανώτερων δικαστών που έχουν οργανωτικές λειτουργίες σε κάθε νομό.
Το Ανώτατο Δικαστήριο στην Ισπανία αποτελείται από πέντε διαφορετικά τμήματα – αστικό, ποινικό, διοικητικό, εργατικό και στρατιωτικό. Κάθε ένα από αυτά τα τμήματα έχει τη δική του οργανωτική δομή. Το πρώτο επίπεδο είναι τα ειρηνοδικεία. Υπάρχει ένα ειρηνοδικείο σε κάθε δήμο όπου δεν υπάρχει ανακριτικό δικαστήριο. Τα ειρηνοδικεία ασχολούνται με υποθέσεις μικρών αδικημάτων που δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικά.
